Cink je hemijski element sa simbolom Zn. To je metal sa atomskim brojem 30 koji je u čistom stanju vrlo rijedak na zemlji. Nutritivno spada u esencijalne minerale i izuzetno je važan za opšte zdravlje organizma. Nedostatak cinka izaziva poteškoće u razvoju, kasno seksualno sazrijevanje i podložnost infekcijama. Do 4 grama cinka je raspoređeno po ljudskom ogranizmu, najviše u mozgu, mišićima i kostima.
Biološka funkcija
Školjke, rakovi, riba, morska hrana, crveno goveđe i ovčije meso te jetra su najbogatiji izvori cinka u ishrani. Mlijeko i mliječni proizvodi takođe sadrže cink. Biljke bogate cinkom su pasulj, orasi, bademi, žitarice, sjemenke bundeve, sjemenke suncokreta, španać, kakao, čokolada, gljive, asparagus i ribizle.
Cink je neophodan mineral za pravilan razvoj i zdrav život čovjeka. Sastavni je dio preko 100 specifičnih enzima. Cink ima ulogu u metabolizmu RNA (ribonukleinskih kiselina) i DNA (dezoksiribonukleinskih kiselina), prenosu ćelijskih signala i ekspresiji gena.
Igra glavnu ulogu u sinaptičkoj plastičnosti sinapsa, procesu koji omogućava da sinapse jačaju ili slabe po potrebi te tako utiču na učenje i pamćenje. Cink reguliše mobilizaciju vitamina A iz jetre te tako reguliše nivo ovog vitamina u plazmi.
Ključan je u razvoju seksualnih organa i seksualnosti kod čovjeka. Reguliše apoptozu. Apoptoza je programirana smrt nepotrebnih ćelija u organizmu bez pojave upalnog procesa. Cink učestvuje i u građi ćelijskih membrana, stvaranju glikogena i glikolizi.
Cink i željezo uzajamno regulišu apsorpciju u organizmu.
Preporučeni unos cinka
Preporučeni dnevni unos cinka iznosi 8 miligrama po danu za žene i 11 miligrama po danu za muškarce. Većinu cinka bi trebalo unijeti kroz ishranu. Iako postoje i cink suplementi, uzimanje istih se preporučuje samo u slučaju dijagnostikovanog nedostatka cinka u organizmu ili poslije hirurških operativnih zahvate te opekotina kada tijelo ima potrebu za većom količinom cinka. Više o mogućim posljedicama pretjeranog ili nedovoljnog unosa cinka pogledajte u sekcijama ispod.
Hrana bogata cinkom
Školjke, rakovi, riba, morska hrana, crveno goveđe i ovčije meso te jetra su najbogatiji izvori cinka u ishrani. Mlijeko i mliječni proizvodi takođe sadrže cink. Biljke bogate cinkom su: pasulj, orasi, bademi, žitarice, sjemenke bundeve, sjemenke suncokreta, španać, kakao, čokolada, gljive, asparagus i ribizle. Biljni izvori cinka su povezani sa količinom cinka u zemljištu gdje su biljke uzgojene, pa tako biljke uzgojene na zemljištu bogatim cinkom će biti isto tako i bolji izvori cinka.
Nedostatak cinka
Nedostatak cinka u organizmu nazivamo hipocinkemija. Simptomi nedostatka cinka uključuju dijareju, pojavu akni, poremećaj čula vida, čula mirisa, čula okusa, nedostatak apetita, anoreksiju, tumore, poremećene kognitivne i motorne funkcije, hroničnu glad, kod muškaraca nedostatak seksualnog nagona… Razlozi za nedostatak cinka i pojavu navedenih simptoma su obično nedovoljan unos cinka kroz ishranu, ali mogu biti i konstantna dijareja, bolesti jetre, nemogućnost apsorbovanja cinka, bolesti crijeva, dijabetes, tumori, izloženost teškim metalima i tatrazin. Trudnoća izaziva potrebu za poajačnim unosom cinka.
Toksičnost cinka
Iako je cink esencijalan za naš organizam i zdravlje, pretjerane količine cinka su štetne. Toksični nivoi cinka u organizmu čovjeka se pojavljuju pri unosu cinka većem od 225 miligrama. Simptomi trovanja su mučnine, povraćanje, bolovi, grčevi i dijareja. Pretjeran unos cinka će izazvati manjak bakra i željeza, te će na taj način izazvati i simptome nedostatka navedenih elemenata.
